सबैले मन पराएका खान सर

लाखौँ विद्यार्थीहरूलाई प्रेरित गरेका “खान सर”, भारतका एक अत्यन्त लोकप्रिय शिक्षक हुन्, परीक्षाको तयारी गरिरहेका विद्यार्थीहरूका लागि खान सरको नाम आज विश्वासको प्रतीक बनिसकेको छ। उनका सरल र व्यावहारिक पढाइका शैली, हास्यप्रधान प्रस्तुति, र सुलभ शिक्षाको पहलले शिक्षामा क्रान्ति ल्याएको छ। तर, उनको वास्तविक नाम र पहिचानको विषयमा अझै धेरै विवाद र चासो रहेको छ ।

खान सरको जन्म बिहारको एउटा सामान्य परिवारमा भएको थियो । उनी एकदमै साधारण आर्थिक अवस्था भएकाव्यक्ति थिए। उनको शिक्षणको यात्रा पटना शहरबाट सुरु भएको हो, जहाँ उनी साना साना समूहमा विद्यार्थीहरूलाई पढाउँथे । आर्थिक कठिनाइका बाबजुद, उनले आफ्नो कामप्रति प्रतिबद्धता र शिक्षाप्रतिको लगाव कहिल्यै गुमाएनन् ।

खान सरले सन् २०१४ मा आफ्नो युट्युब च्यानल सुरु गरेका थिए , जसले उनको करियरलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍यायो । सुरुमा उनी सीमित श्रोतसाधनका साथ अनलाइन पढाइका भिडियो बनाउँथे । तर, उनको पढाइका शैली र विषयवस्तु छिट्टै लोकप्रिय भयो । उनका भिडियोहरूले जटिल पाठ्यक्रमलाई रोचक तरिकाले प्रस्तुत गर्दै विद्यार्थीहरूलाई मन पर्‍यो । खान सरको युट्युब च्यानल, “खान जीएस रिसर्च सेन्टर,” अहिले करोडौँ सब्स्क्राइबरसहित भारतकै सबैभन्दा लोकप्रिय शैक्षिक च्यानलहरूमध्ये एक हो । यसले एसएससी, यूपीएससी, रेलवे, बैंकिङ, र अन्य परीक्षाका विद्यार्थीहरूलाई लक्षित सामग्री प्रस्तुत गर्दछ ।

खान सरको शिक्षण शैलीले उनलाई अरू शिक्षकहरूसँग फरक बनाएको छ । उनी पाठ्यक्रमलाई मात्र पढाउँदैनन्, तर त्यससँग जोडिएका वास्तविक जीवनका उदाहरणहरू दिन्छन् । उनका प्रस्तुति शैलीमा हास्य, व्यावहारिकता, र स्थानीय सन्दर्भको प्रयोग हुन्छ, जसले पठन-पाठनलाई सहज बनाउँछ । उनी विद्यार्थीहरूलाई केवल परीक्षाको तयारीमा सीमित राख्दैनन्; उनीहरूलाई आलोचनात्मक सोच, समय व्यवस्थापन, र समस्या समाधान गर्ने सीप पनि सिकाउँछन् ।

खान सरले ग्रामीण क्षेत्रका विद्यार्थीहरूलाई शिक्षा प्रदान गर्न विशेष जोड दिएका छन् । उनले आफ्नो च्यानल र अन्य माध्यमबाट ग्रामीण र शहरी क्षेत्रबीचको शैक्षिक खाडल कम गर्न प्रयास गरेका छन् । उनको शैक्षिक सामाग्री कम शुल्कमा उपलब्ध गराएर शिक्षा सबैका लागि सुलभ बनाउने काम गर्दै आएका छन् ।

खान सरको वास्तविक नामको विषयमा धेरै अड्कलबाजीहरू भएका छन् । केहीले उनको नाम अमित सिंह भएको दाबी गरेका छन्, भने अन्यले उनलाई अबरार अहमद खान भन्छन् । यस विषयमा आफैँले पनि स्पष्टता नदिंदा रहस्य झन् गहिरिएको छ ।

खान सरले भनेका छन् कि उनको नामभन्दा पनि शिक्षाको प्रति उनको लगाव र काम महत्त्वपूर्ण हो । उनले आफ्नो वास्तविक नामको विषयलाई गौण ठानेका छन् र विद्यार्थीहरूलाई शिक्षाको गुणस्तरमा केन्द्रित रहन प्रेरित गरेका छन् ।

उनको लोकप्रियतासँगै चुनौतीहरू पनि आएका छन् । हालै, उनले परीक्षा सुधार आन्दोलनका क्रममा दिएको अभिव्यक्तिले विवाद सिर्जना गरेको थियो । आलोचकहरूले उनलाई विद्यार्थीहरूलाई उक्साएको आरोप लगाए, जबकि उनका समर्थकहरूले यसलाई विद्यार्थीहरूको अधिकारका लागि लड्ने प्रयास भनेका छन् ।

यस अतिरिक्त, खान सरले १०७ करोड रुपैयाँको व्यावसायिक प्रस्ताव अस्वीकार गरेका छन् । यो प्रस्ताव अस्वीकार गर्नुको कारण उनले शिक्षालाई सबैका लागि सुलभ बनाउने आफ्नो प्रतिबद्धता रहेको बताएका छन् । यो निर्णयले उनलाई आर्थिक प्रलोभनभन्दा शिक्षाको महत्वमा विश्वास राख्ने व्यक्तित्वको रूपमा चिनाएको छ ।

उनले प्रविधिको सहायताबाट अझ धेरै विद्यार्थीहरूलाई शिक्षाको पहुँचमा ल्याउने लक्ष्य राखेका छन् । उनले आफ्नो शिक्षण पद्धतिलाई व्यापक बनाउन चाहन्छन्, जसले ग्रामीण र शहरी क्षेत्रबीचको शैक्षिक खाडललाई पूर्ति गर्न सक्छ ।
यात्रा एक साधारण शिक्षकदेखि भारतभरका विद्यार्थीहरूको प्रेरणाका स्रोत बन्ने उनको शिक्षाप्रतिको समर्पण, अनौठो शिक्षण शैली, र समाजसेवाले उनलाई विशेष बनाएको छ । उनी केवल एक शिक्षक नभई, शिक्षाको क्षेत्रमा आशाको प्रतीक र परिवर्तनको वाहक पनि हुन् ।